Theogonia to epos napisany przez Hezjoda, opowiadający o powstaniu świata i bogów greckich, ich genealogii i walkach o władzę, jakie prowadzili. Utwór nie jest napisany przystępnie, a archaiczne tłumaczenie tylko utrudnia zrozumienie. Jest bardzo chaotycznie, tekst zawiera dużo wyliczeń nazw własnych i dygresji, przez co trudno jest utrzymać skupienie. Osoba nieznająca mitologii greckiej może mieć problemy w przyswojeniu tekstu.
Najważniejsze historie zawarte w Theogoni:
- sukcesja Kronosa i okaleczenie Uranosa;
- pożeranie dzieci przez Kronosa i narodziny Zeusa;
- dzieje Prometeusza;
- 10-letnia wojna miedzy bogami olimpijskimi i sturękimi, a tytanami;
- pokonanie Tyfona i objęcie ostatecznej władzy przez Zeusa.
W Theogoni dwukrotnie otrzymujemy historię o obaleniu ojca przez syna w celu objęcia władzy; Kronos obala Urana, a następnie Zeus obala Kronosa.
Historia Prometeusza
Prometeusz, syn Japeta i Klimeny, został przykuty żywcem do skały, gdzie orzeł co noc wyrywał mu wątrobę, a ta odrastała. Herakles uwolnił go z tego cierpienia, zabijając orła. Po uwolnieniu Prometeusz rozpoczął walkę z Zeusem. Podczas uczty ludzi i bogów na Mykonie postanowił oszukać Zeusa. Rozdzielając ciało wołu, ułożył mięso na skórze i przykrył żołądkiem, a kości okrył tłuszczem, kazał Zeusowi wybrać, co sobie życzy. Zeus wybrał kości i odkrył oszustwo. Zeus postanowił się zemścić i pozbawił ludzi ognia. Prometeusz jednak wykradł płomień i przekazał go ludziom. Zeus ponownie się na niego gniewał. Przy pomocy Hefajstosa, który ulepił ciało z gliny, i Ateny, która nadała życie, strój i wianek z kwiatów, Zeus stworzył pierwszą kobietę - zło. Od tego czasu ludzie doświadczają zarówno dobra, jak i zła w życiu, a żadnemu mężczyźnie nie uda się uniknąć zła ze strony kobiety.
Tak i Zeus gromowładny, dla ludzkiego bólu
Stworzył kobiety, złemu przydatne jedynie:
Z jego dzieła nam dobre równo ze złem płynie.
Kraina umarłychi i śmierć
Z Theogoni dowiadujemy się również, że nie ma powrotu z krainy umarłych.
Bram strzeże pies potworny, zły, nieposkromiony,
Sztuka podstępna: pieści się z przybyłych gronem,
Mizdrzy, strzyże uszami i macha ogonem;
Ale niech kto wyjść zechce, wtedy pies zuchwały
Rzuca się wściekle, gotów podrzeć go w kawały.
Również ucieczka od śmierci jest niemożliwa:
Ale Śmierć ma żelazne serce, umysł srogi:
Jak raz ujmie człowieka, nie puści go z ręki;
Bibliografia
[Hezjod] Hezjod. Teogonja. Wacław Maślankiewicz, Warszawa, 1904. Link do książki w Wikiźródła